Darya Koltsova
Teorie ochronne
12.03.2022-

 

Na razie musisz starać się nie umrzeć.

 

Czynność pierwsza: zaklejanie okien - instrukcja.

 

1. Potrzebne są taśma klejąca i taboret, jeśli okno jest wysokie. W starych kamienicach okna mają nawet dwa i pół metra wysokości. Ostatnie pięćdziesiąt centymetrów to lufcik. Lufcik też trzeba zakleić. Dobrze, żeby taśma była gruba, minimum pięć centymetrów szerokości.
2. Taśmę rwać zębami lub ciąć nożyczkami. Następnie przyklejać na szybę, najpierw po skosie, od dolnego prawego rogu okna w stronę lewego górnego, następnie na odwró Na lufciku powtórzyć czynność analogicznie.
3. Taśmę naklejać również przez środek szyby, łącząc ze sobą jej ramy od dołu do góry oraz od prawej do lewej strony.
4. Wzory powtarzać w formie mniejszych krzyżowań. Wówczas powstają na szybie liczne krzyżujące się wzory z taśmy.
5. Po zakończeniu taśmę zabezpieczyć i odłożyć do ponownego użycia.

 

Wzory na oknach są bardzo misterne. Wystarczyłoby pięć pasów w poprzek, trzy pasy od dołu do góry, dwa na skos. Tymczasem te na oknach w Doniecku i Ługańsku, Kijowie i Charkowie, tworzą skomplikowane ornamenty, których wyklejenie zajmuje cały dzień. Nośniki wiary w ocalenie, są jednocześnie raną i opatrunkiem. Są piękne.

Gdy nadejdzie fala wstrząsowa po wybuchu okna będą drgać. Najpierw usłyszysz uderzenie, w milisekundę później dostrzeżesz wibrujący ruch podłogi i ścian, przejdzie przez twoje stopy i dotrze aż do czubka głowy, poczujesz go w każdym włosku na ciele. Okna będą drgać. Najpierw ramy, potem długie parapety. Będziesz obserwować, jak wibracje przechodzą z ram na taśmy, które całym swoim martwym jestestwem walczą. W tej chwili cała twoja uwaga będzie skupiona tylko na nich. Zobaczysz, jak się napinają, jak drobne pęknięcia na szybie szybko pełzną od krawędzi po środek i szarpią taśmowe ciała, próbując znaleźć wolny przebieg, by móc uwolnić czyhającą w nich energię wybuchu. Wszystko potrwa dziesięć, może dwanaście sekund. Gdy fala odejdzie, pogładzisz dłonią gładką powierzchnię taśmy. Wyjrzysz na ulicę, zobaczysz, kto nie żyje.

           

Czynność druga: zaklęcie ochronne - tekst

 

Noc ciemna i cicha. Siedzisz na bułanym koniu, na sokolim siodle. Zamykasz komórkę, drzwiczki, chlewy, cerkwie i zakony, kijowskie prestoły. Zamknij usta moim wrogom, oczy i praoczy, policzki i prapoliczki.

 

Boże nasz Welesie. Moje słowo takie twarde, jak ten niemy, twardy, biały kamień. Niechaj wszystkie jeże, wilki i zwierzęta obchodzą go bokiem. Niech nie widzą, nie słyszą, niech zaszkodzić nie mogą.

 

Matko Przenajświętsza, prowadź nas, a my Twoją sławę w świat zaniesiemy. Do Wołosa, do Mokoszy do Peruna Perunowicza, do jasności i do wszystkich bliskich nam bogów.

 

Ochraniajcie w dnie, w nocy, o północy, o świtach i rankami. I we śnie chrońcie. Wietrzni bogowie.

 

Czynność trzecia. Oczekiwanie.

 

Nie wychylać się i nie kusić losu. Nie mówić i nie hałasować. Cicho być, nie wychodzić, nie wdawać się w niepotrzebne dyskusje. Nie wychylać się, nie patrzeć w oczy. Modlić się. Nie wystawiać głowy. Nisko głowę trzymać. Z dala od okien. Skulony, schowany, jak mysz pod miotłą, ukryty jak igła w stogu siana, przyczajony jak kobra w trawie, jak żmija w winogronach. Cichy. Niewidoczny. Niebytny.

 

Tekst: Ewa Sułek

 

***

 

Ośrodek Sztuki Lescer prezentuje instalację ukraińskiej artystki Darii Koltsovej „Teorie ochronne”. W 2017 roku projekt był pokazywany w Warszawie w ramach wystawy ,,Stan Zagrożenia” (Pracownia Duży Pokój). W tekście do wystawy pisałam:

 

Stan zagrożenia to moment, w którym jeszcze nic się nie dzieje. To moment niepewności i obserwacji, moment czujności i zawieszenia, małej stabilizacji. (…) Konflikty mają też swoje drugie oblicze - ciche i codzienne, pełne drobnych zmian, nowych praktyk, mających na celu przystosowanie do zmienionych realiów życia.

 

Stan zagrożenia, w którym mieszkańcy i mieszkanki Ukrainy żyli od 2013 roku, przybrał postać działań wojennych na ogromną skalę. Jest to więc rejestracja nowej rzeczywistości w jej prywatnej (okna mieszkań), ale i masowej odsłonie. Taśmy ułożone w piękne wzory mogą uratować życie. Ale mówią też o ranie, o miejscu, które boli, które jeszcze jest w całości, ale za chwilę może obrócić się w pył.

 

Ośrodek Sztuki Lescer zaprasza do współpracy przy projekcie w ramach solidarności z mieszkańcami i mieszkankami Ukrainy. Niech „Teorie ochronne” pojawią się w każdym oknie, aby przypominać o tragedii, która dzieje się na naszych oczach.

 

Darya Koltsova: urodzona w 1987 roku w Charkowie. Do momentu wybuchu wojny w Ukrainie w lutym 2022 roku mieszkała i pracowała w Kijowie i Odesie. Absolwentka Charkowskiej Akademii Projektowania i Sztuki na kierunku Historia i Teoria Sztuki. Artystka, performerka, autorka instalacji i projektów medialnych, kuratorka. Laureatka Grand Prix konkursu MUHi 2015 dla młodych artystów ukraińskich. Nominowana do nagrody PinchukArtCentre Prize 2015. W 2017 otrzymała stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP „Gaude Polonia”. W 2018 roku została finalistką Non Stop Media IX.

 

Kuratorka: Ewa Sułek

Producent: Paweł Zaręba